Bevoegde schepen
Andy Depetter

De natuur in het algemeen en de ecosystemen met een rijke biodiversiteit in het bijzonder zijn kwetsbaar voor de effecten van de klimaatverandering. Ecosystemen vormen een sleutel in het bestrijden van klimaatverandering. Zo dragen ze bij tot stabiele grondwaterniveaus, nemen planten koolstof op uit het milieu en zorgt groen voor positieve microklimaateffecten zoals verkoeling op warme zomerdagen.

Ecologisch groenbeheer op openbaar domein is niet voldoende. De biodiversiteit moet ook op percelen van inwoners worden gestimuleerd. We doen dit door het uitgebreid informeren en sensibiliseren van onze inwoners. Hierbij verwijzen we naar voorbeeldprojecten op openbaar domein.

Status

Continu

Stand van zaken (toelichting)

Visie verharding op private percelen en voortuinen

Een onthardingscampagne voortuinen werd gelanceerd  in 2021 en werd sindsdien regelmatig herhaald via o.m. facebook en de gemeentelijke website.

Bij zowel voorbesprekingen van projecten als het afleveren van omgevingsvergunningen wordt speciale aandacht besteed aan zo min mogelijk verharding van de voortuin, en bij uitbreiding de tuinzone. Bovendien werd het ontharden van onvergund verharde voortuinen als handhavingsprioriteit aangenomen in het handhavingsplan dat in december 2021 door de gemeenteraad werd goedgekeurd. Daarnaast wordt bij het afleveren van omgevingsvergunningen steeds de aanleg van inheemse beplanting opgelegd als voorwaarde.

Met middelen van het project Klimaatgezond Zuid-Oost-Vlaanderen vanuit een initiatief van SOLVA een brochure 'Slim Verharden' opgemaakt. Deze brochure werd gemaakt op vraag van de duurzaamheidsambtenaren in het werkingsgebied van SOLVA. Het doel van de brochure is het draagvlak bij burgers te vergroten voor waterdoorlatende verharding en ontharding. Een drukklaar bestand met het logo van de gemeente en onze contactgegevens is raadpleegbaar via de gemeentelijke website. Op deze nieuw aangemaakt webpagina kan men de beknopte info uit de brochure nalezen en wordt de koppeling gemaakt met nuttige links.

In het voorjaar 2024 werd een flyer ontworpen om aan deze brochure 'Slim Verharden' meer ruchtbaarheid te geven.  Hiervan werden 100 exemplaren gedrukt, welke duurzaam zullen worden uitgedeeld; aan buurtbewoners bij onthardings- en vergroeningsmaatregelen op publiek domein bijvoorbeeld. Er staat ook een QR-code op de flyer die naar de digitale versie van de folder verwijst, waardoor de bezoeker aan het loket van de gemeente de flyer niet hoeft mee te nemen. Op de flyer kan je alvast 5 tips bij het aanleggen van verharding terugvinden. De flyer werd ter beschikking gesteld op de bloemenmarkt.

 

Ontharden gemeentewegen

In juli 2023 is ons lokaal bestuur ingestapt in het traject 'Ontharden van gemeentewegen' uit het omgevingscontract van de provincie.

Op 18 april 2024 was er een startoverleg met Breekijzer vzw, Trage Wegen vzw en de provincie Oost-Vlaanderen. Deze organisaties maakten kennis met de gemeente Denderleeuw en de gemeentelijke invalshoek in dit traject. De urgentie en kansen op het vlak van ontharden werden toegelicht door Breekijzer vzw aan de hand van een presentatie. Vervolgens werd het RE-Movetraject toegelicht, opgebouwd volgens volgende stappen; 1/ Een theoretische werksessie bestaande uit kaartoefeningen om kansen en prioriteiten op papier te zetten. 2/ Een fietsexpeditie doorheen de gemeente om de kansen en overmaats verharde wegen op terrein te ontdekken. 

Op 15 mei 2024 vond de eerste werksessie plaats. Aan de hand van kaartmateriaal; een huiswerkkaart, een opportuniteitsscan en een aantal koppelkanskaarten (water, groen, mobiliteit, landschap en recreatie) zijn we op zoek gegaan naar de meest kansrijke gebieden in de gemeente Denderleeuw.

Op 25 juli 2024 ging de fietsexpeditie door. De gebieden en straten die in werksessie 1 in kaart werden gebracht werden bezocht op terrein. Er werd een volledige dag langs een vooraf uitgestippelde route gefietst met heel wat stopplaatsen waar verschillende straten en gebieden besproken werden.

Het slotoverleg van dit traject zal doorgaan op 10 september 2024. Hierbij zal een potentienota en longlist van straten worden voorgesteld, met een aanzet voor plan van aanpak. Een casus zal in de diepte worden uitgewerkt. Het project moet resulteren in een ‘potentienota’ die een overzicht geeft van de onthardingskansen binnen het gemeentelijke wegpatrimonium. Wat na ontharden ruimte biedt voor meer groen en biodiversiteit.

 

Gevelgroen

In 2021 werd een reglement inzake het voorzien van geveltuintjes goedgekeurd. Hierover werd uitgebreid gecommuniceerd via sociale media, de schakel (september - november ) en de website. Dit past dit in werf 1 ('Laten we een boom opzetten') van het Lokaal Energie- en Klimaatpact. 

In het voorjaar van 2023 werd een herziening van het reglement goedgekeurd. Het nieuwe reglement is minder strikt in de afmetingen van de plantvakken en het taalgebruik werd vereenvoudigd. Hiermee wenst de gemeente de drempel te verlagen om een straatgeveltuin aan te vragen.

Om geveltuinen op private gevels te promoten wil de gemeente het goede voorbeeld tonen op de gevels van haar eigen patrimonium. De gemeente heeft begeleiding via de provincie aangevraagd in kader van het project 'Zuid-Oost-Vlaanderen Renoveert'. Dit project voorziet o.a. advies voor het realiseren van groengevels aan het eigen patrimonium. In augustus 2023 ging het startoverleg en plaatsbezoek van 3 gemeentelijke gebouwen door in aanwezigheid van de klimaatcoach, studiebureau Antea en de verantwoordelijke van het project bij de provincie. Eind 2023 werd het advies opgeleverd door het studiebureau Antea. Dit advies werd begin 2024 geagendeerd op het college van burgemeester en schepenen ter goedkeuring. Er werden offertes opgevraagd voor de uitvoering van de voorgestelde ontwerpen aan de sporthal Ottoy en in aan de noord-oost-gerichte zijgevel van Hertstraat 7. De uitvoeringskosten voor het ontwerp van de geveltuin aan sporthal Ottoy zouden hoog oplopen, waardoor eerst de zijgevel van Hertstraat 7 zal worden aangepakt. Op basis van offertes zal een voorstel geagendeerd worden op het college van burgemeester en schepenen.

  2021 2022 2023 2024 2025
Aantal aanvragen geveltuinen van particulieren 9 7 7 3  
Aantal extra geveltuintjes bij gemeentelijk patrimonium 2 (doorgangswoningen) 0 0 0  
Aantal goedgekeurde aanvragen geveltuinen bij particulieren 8 5 7 1  

In het kader van het wijkverbeteringscontract Leeuwbrug werd een deur-aan-deur rondgang georganiseerd betreft woningen die in aanmerking komen voor geveltuinen. Eind juni werd ook een infosessie georganiseerd in het ontmoetingscentrum van de Sint-Anna kerk. De resultaten van deze actie worden in najaar 2024 verwacht. 

 

Aanleg plukfruit & volkstuintjes

In 2021 werden in totaal 61 verschillende fruitbomen aangeplant, verspreid over ons grondgebied. Daarnaast werd ook heel wat kleinfruit voorzien, o.a. in het Broekpark en het speelplein Hazelaarstraat.

Op 14 december 2021 werd een projectfiche goedgekeurd voor de kwalitatieve herinrichting van het speelplein Hoogsteenveld na een bevraging bij onze inwoners. In de fiche werd voorgesteld een combinatie op te zetten van volkstuintjes, een boomgaard, bloemenweides, een natuurspeeltuin als ontmoetingsplek voor jong en oud. Er werd ook al een participatiemoment/infomoment voorzien met het doelpubliek. In het voorjaar van 2024 werd er een nieuwe boomgaard aangeplant met fruitbomen en plukfruit, waardoor dit buurtplein eveneens deel uitmaakt van de plukroute doorheen Denderleeuw. Op 12 juni 2024 werd het volkstuinencomplex geopend (zie ook A10610 Opwaarderen buurtplein Hoogsteenveld).

Lokaal bestuur Denderleeuw zette ook het licht op groen voor de omvorming van een braakliggend perceel langsheen de Biestbaan in Iddergem tot een nieuwe speel- en ontmoetingsruimte. Het participatief traject dat aan de inrichting ervan voorafgaat, leidde in 2022 tot 3 scenario's, waarbij telkens ruimte is voorzien voor minstens een sneukelbos met (noten)bomen en (bessen)struiken en/of een collectieve moestuin of volkstuin. In 2024 wordt verder bekeken hoe dit project uit te voeren.

 

Lokaal Energie- en klimaatpact

Op de gemeenteraad van september 2021 werd de toetreding tot het Lokaal Energie- en Klimaatpact goedgekeurd. In kader van de werven 1 en 4 wordt bijkomend ingezet op groenvoorzieningen, ontharding en waterbuffering op privaat domein, dit kan in het kader van zowel voorbesprekingen als het effectief afleveren van vergunningen.

  • In werf 1 ('Laten we een boom opzetten') wordt er over gewaakt dat het vellen van bomen steeds gecompenseerd wordt en dat afsluitingen maximaal in natuurlijke materialen voorzien worden (1 boom extra per inwoner en een halve meter haag per inwoner).
  • In werf 4 ('Water het nieuwe goud') wordt bij het doorvoeren van de watertoets strikt rekening gehouden met de adviezen van gespecialiseerde instanties en zal de watergesteldheid van terreinen steeds mee in rekening gebracht worden. Een visie op ontharding en voortuinen werd reeds ontwikkeld.

 

Communicatie

Zie ook A11001 (Pesticidevrije onkruidbestrijding en duurzaam groenonderhoud met hulp van seizoenarbeiders en externe partners), A11000 (Openbare bebloeming en stimuleren van particuliere initiatieven), A10120 (Vergroening en verfraaiing van de gemeentelijke begraafplaatsen).

Daarnaast worden klimaatartikels voorbereid door onze klimaatcoach voor het gemeentemagazine. 

Denderleeuw heeft een webpagina gewijd aan ontharden- en slim verharden en verwijst hierbij naar de brochure en flyer 'Slim Verharden' maar ook naar:

Denderleeuw ondersteunt de provinciale campagne 'Regenwater, da's hemels'. De gemeente heeft hieraan een webpagina op de gemeentelijke website gewijd en maakte er een nieuwsitem.

 

Groepsaankoop regenwatertonnen

Ook Denderleeuw nam in 2022 deel aan de communicatiecampagne www.1000regentonnen.be  waarmee hergebruik van hemelwater wordt gestimuleerd. Het college keurde de deelname aan de groepsaankoop voor 2023 eveneens goed. In 2024 wordt vanuit het initiatief van SOLVA geen groepsaankoop georganiseerd.

Zie ook A10112 Communicatiecampagne rond de klimaatproblematiek, klimaatplan en -acties voor medewerkers en inwoners

Denderleeuw kandideerde eind 2023 voor een pilootproject 'Samenaankoop regenwateropvang (grote volumes 5 000 t.e.m. 10 000l) voor inwoners, verenigingen en bedrijven’ begeleid door de provincie Oost-Vlaanderen maar werd helaas niet geselecteerd.

 

Hemelwaterpremie

Om regenwateropvang van grotere volumes aan te moedigen voorziet Denderleeuw sinds 2020 in een gemeentelijke premie voor de plaatsing van een hemelwaterinstallatie bij bestaande woningen ten bedrage van 400 euro per aanvraag. In het najaar van 2023 werd deze premie geëvalueerd op basis van het aantal aanvragen en een benchmarking in de regio. In 2024 zal het reglement eventueel geactualiseerd worden. Ondertussen wordt ingezet op communicatie over hemelwater en ontharden, en op flankerende acties zoals het VK Tegelwippen en een infosessie met de provinciale tuincoach dit najaar. 

 

Tegelwippen

In 2023 werd (nog) niet deelgenomen aan de campagne "VK Tegelwippen". Voor 2024 werd dit herbekeken op basis van de evaluatie van de eerste editie.  Er zijn immers een aantal belangrijke randvoorwaarden die vervuld moeten zijn om nuttig te kunnen meedoen aan dergelijke campagnes. Vooreerst dient vanuit de gemeente zelf bekeken te worden op welke manier voorbeeldstellend kan gewerkt worden. Daarnaast is ook begeleiding belangrijk, het tegelwippen betekent namelijk dat een burger met puin achterblijft. Daarom zijn drempelverlagende acties noodzakelijk, zoals het ophalen en afvoeren van dit puin. 

In het voorjaar van 2024 keurde het college van burgemeester en schepenen de deelname aan het VK Tegelwippen 2024 goed. De campagne werd gelanceerd op 21 maart en loopt tot 31 oktober 2024. Doorlopend wordt gecommuniceerd via de reguliere infokanalen van de gemeente. Kant-en-klaar campagnemateriaal werd ingezet, alsook promomateriaal rond 'klimaatgezonde tuintips'. Promomateriaal van de campagne werd bedeeld via de bloemenmarkt. Tijdens de zomermaanden juni - juli - augustus worden klimaatgezonde tuintips gedeeld via sociale media. In september wordt een rapportagepost voorzien met interview van de tuincoach, om de infosessie in het najaar te promoten. 

Om het campagne-initiatief te versterken werd een nieuwe premie ontharden in het voorjaar van 2024 uitgewerkt en gelanceerd (toelagereglement ontharden goedgekeurd op de gemeenteraad van 25 april 2024). In het kader van deze campagne wordt een infosessie met een tuincoach van de provincie Oost-Vlaanderen opnieuw georganiseerd dit najaar. 

 

Organisatie Bloemenmarkt

Op zondag 5 mei werd er opnieuw een jaarlijkse bloemenmarkt georganiseerd met een gemeentelijke stand, Radio PROS die live radio kwam maken en 3 bloemenkramen. Aan de gemeentelijke infostand konden bezoekers terecht voor advies en informatie over geveltuintjes, ontharden, ... Tevens kreeg elke bezoeker, bovenop een aankoop, een gratis zakje bloemenmengsel. 

De vorige succesvolle edities deze bestuursperiode gingen door op 24 april 2022 en 30 april 2023. 

 

Tuincoach

Het klimaatrobuust maken van private tuinen is terecht een actiepunt in menig lokaal klimaatplan. De huidige tuintrends focussen op verharding of strakke gazons en er is te weinig aandacht voor biodivers en inheems groen. Een mentaliteitswijzing bij particuliere tuineigenaars is nodig. Zo kunnen tuinen, zonder zware financiële inspanningen van overheden, een aanzienlijke buffer tegen hitte, droogte en wateroverlast vormen die zo’n 10% van de Oost-Vlaamse grondoppervlakte kan beslaan.

Hierbij kunnen inhoudelijke experten op het vlak van natuurlijke tuinen lokaal ingezet worden om tuineigenaars te enthousiasmeren over de grote principes van natuurlijk tuinieren, ontharden, water vasthouden, inheems groen,... Dit project betreft een samenwerking met de provincie. De provincie screende en selecteerde twee tuincoaches die lokaal inzetbaar zijn.

Een infosessie tuincoach werd georganiseerd i.s.m. de provincie Oost-Vlaanderen op zaterdag 25 mei 2022 in 't Kasteeltje maar er was een gebrek aan inschrijvingen.

In het kader van de campagne VK Tegelwippen hernemen we dit initiatief opnieuw in 2024. Het initiatief omvat 2 onderdelen. Een algemene infosessie over klimaatadaptieve tuinen wordt voorbereid en gaat door (indien er voldoende inschrijvingen zijn) op 17 september. Daarop volgt individueel advies voor toehoorders van de algemene infosessie met specifieke vragen. Zij moeten zich daarvoor opgeven op de avond van de infosessie en een 2de keer langsgaan bij de tuincoach op 25 september. Ditmaal wordt niet alleen breed gecommuniceerd maar ook gericht. O.a. naar de deelnemers van de klimaattafel in de Witte Wijk, waar dit initiatief reeds werd aangehaald. Maar ook via scholen en verenigingen.

 

Wonderwoud

De gemeente is in juli 2023 ingestapt in het traject Wonderwoudje van BOS+. Het zeer dicht stedelijk weefsel van Denderleeuw, begrensd door de open landbouwkouter, zorgt ervoor dat de doelstelling van 1 extra boom per inwoner (i.e. ruim 20.000) uit het LEKP in onze gemeente (zelfs mathematisch) niet haalbaar is in functie van de open ruimte en oppervlakte die hiervoor in aanmerking komt. Denderleeuw springt hier creatief mee om door in te stappen in dit traject. Een wonderwoudje is een klein bosje in de bebouwde kom.

In het najaar van 2023 werden 4 potentiële locaties onderzocht naar haalbaarheid en wenselijkheid. Begin 2024 werd de locatie t.h.v. de Hazelaarstraat weerhouden. Hierna kon het project effectief starten, met een participatie-avond op 25 april 2024. Buurtbewoners werden uitgenodigd om de inrichting van dit Wonderwoudje mee vorm te geven.  Ook digitaal werd een bevraging gelanceerd voor mensen die niet wilden of konden aansluiten. Buurbewoners werden uitgenodigd via bewonersbrieven. Tijdens de zomer zal BOS+ een eerste ontwerp opmaken. In september wordt dit teruggekoppeld naar de gemeente, met de intentie om het Wonderwoudje aan te leggen in het plantseizoen van 2024.

 

Klimaattafels

In het najaar van 2023 is de gemeente ingegaan op het aanbod van SOLVA om een klimaattafel te organiseren ter uitvoering van de doelstelling van LEKP2.0. Anders dan in 2018, toen een klimaattafel nog een participatieavond was om burgers te betrekken bij de opmaak van het regionaal klimaatplan, is een ‘klimaattafel’ deze keer een informatieve, participatieve avond gericht op de duurzame transitie van wijken. Gezinnen uit een bepaalde wijk
worden uitgenodigd om geïnformeerd te worden over de voordelen van (collectieve) woningrenovatie, en om de thema’s vergroening, energie, (deel)mobiliteit en water/droogte te bespreken.

Begin 2024 werd de witte wijk geselecteerd om als eerste wijk een klimaattafel te laten doorgaan. Op basis van het verouderd patrimonium met een hoog renovatiepotentieel en dakpotentieel voor zonne-energie. Ook door de verjonging van de buurt, het potentieel klimaatrobuuste tuinen, de aanwezigheid van een wijkcomité, de schaalgrootte, ...

Op 18 april 2024 ging de klimaattafel door onder de naam 'Wijk-Up Witte Wijk' in De Palaver in Denderleeuw. 44 buurtbewoners namen hieraan deel. De avond bestond uit een eerste deel informatie over renoveren. In een tweede participatiegedeelte werden de thema's 'vergroenen', 'water', 'ontharden' en 'duurzame mobiliteit' aangesneden. Hieruit volgde een verslag met een aantal voorstellen voor vervolgacties. Deze werden voorgesteld op het college en nabezorgd aan de participanten van die avond. Het traject 'thermotiveren' vloeit hier deels uit voort. Ook het potentieel ontharden van de gemeentewegen in het traject 'Ontharden van gemeentewegen' met Breekijzer vzw wordt onder de loep genomen.

Stand van zaken (indicator)

G

Tijd

Tijd (indicator)

G

Geld

Geld (indicator)

-